Multivitamine tijdens zwangerschap

27-06-2016

Het belang van het gebruik van een multivitamine tijdens de zwangerschap

Gebleken is dat 30-50% van de zwangerschappen tijdens het eerste trimester eindigt in een miskraam. De meeste verliezen treden op tijdens de innesteling van de bevruchte eicel, ongeveer één a twee weken na de conceptie. In totaal eindigt gemiddeld 15-20% van de zwangerschappen in een miskraam of een intra-uteriene vruchtdood.(1,2)

In een recente Amerikaanse studie (2) is het verband onderzocht tussen een aantal leefstijlfactoren en het verlies van de zwangerschap. Hierbij werd het gebruik van een multivitamine (zowel voorafgaand aan als tijdens de zwangerschap) geassocieerd met een verlaagd risico op een miskraam of een intra-uteriene vruchtdood.(2,3,4) Voor zowel mannen als vrouwen werd het gebruik van cafeïne (> 2 consumpties per dag) geassocieerd met een verhoogd risico op het verlies van de zwangerschap.(2) Tijdens deze studie werd geen significant verband gevonden voor het gebruik van alcohol of tabak. In eerdere studies is aangetoond dat roken tijdens de zwangerschap een verhoogd risico geeft op dysmaturiteit en aangeboren afwijkingen aan het cardiovasculaire, musculoskeletale en digestieve systeem bij de baby.(18,19) Het gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap werd in verband gebracht met vroeggeboorte en dysmaturiteit.(20)

Het advies om voor en tijdens de zwangerschap een foliumzuursupplement met minimaal 400 mcg foliumzuur te gebruiken is algemeen bekend. Tijdens de zwangerschap is foliumzuur betrokken bij de sluiting van de neuraal buis. Suppletie met foliumzuur tijdens de zwangerschap verlaagt de kans op Spina Bifida. Folaat (waaronder foliumzuur) wordt in het lichaam na inname gereduceerd tot THF (tetrahydrofolaat) en vervolgens door het enzym MTHFR (5,10-methyleentetrahydrofolaatreductase) gesynthetiseerd in 5-MTHF (5-methyltetrahydrofolaat; de bioactieve, lichaamseigen vorm van folaat). Dit proces verloopt doorgaans traag en inefficiënt. Een veelvoorkomende afwijking aan het MTHFRgen leidt tot een beperkte activiteit van MTHFR wat zorgt voor een verminderde synthese van THF tot 5-MTHF.(14) Een verminderde MTHFR-activiteit wordt onder andere in verband gebracht met miskramen, vroeggeboorte, zwangerschapsvergiftiging, Spina Bifida en dysmaturiteit.(5,12,13) Door direct te suppleren met 5-MTHF voorkom je dit probleem.

Homocysteïne is een tussenproduct van de transaminering van het aminozuur methionine tot het aminozuur cysteïne. Belangrijke cofactoren in het homocysteïne metabolisme zijn onder andere methylcobalamine (de biologisch actieve vorm van vitamine B12), pyridoxaal-5-fosfaat (de biologisch actieve vorm van vitamine B6) en 5-MTHF (de biologisch actieve vorm van folaat).(6,7,8,9,10) Een hoog homocysteïne gehalte in het bloed (door een verminderde omzetting van homocysteïne in cysteïne; mede door een tekort aan de bovengenoemde vitaminen) wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op een zwangerschapsvergiftiging en het krijgen van een miskraam.(5,6)

Verder is een optimale 25-hydroxyvitamine D status bij de moeder belangrijk voor de groei en ontwikkeling van het de foetus. Een lage 25-hydroxyvitamine D status werd eerder in verband gebracht met het krijgen van een miskraam gedurende het eerste trimester van de zwangerschap.(16) Daarnaast is voldoende inname van ijzer belangrijk voor de ontwikkeling van de foetus en ter voorkoming van zwangerschapscomplicaties.(15)

In de vorm van methylcobalamine (in cytoplasma) is vitamine B12 cofactor bij de (re)methylering van homocysteïne in methionine door het enzym methioninesynthase. Hierbij wordt foliumzuur (5-methyltetrahydrofolaat, 5-methyl-FH4) omgezet (of gerecycled) in zijn biologisch actieve vorm (tetrahydrofolaat, FH4), welke van belang is voor de DNA-synthese.(2,5) Methionine is een essentieel aminozuur voor de eiwitaanmaak maar kan ook worden omgezet in S-adenosylmethionine (SAMe), de primaire methyldonor die van belang is voor de synthese van DNA, RNA, myeline, creatine, neurotransmitters (waaronder serotonine, dopamine, acetylcholine, (nor)epinefrine), membraanfosfolipiden en de methylering van eiwitten.(12) Bij een vitamine B12-tekort verminderen methyleringsprocessen en stijgt de serumspiegel van homocysteïne. Een verhoogde homocysteïnespiegel is onder meer risicofactor voor hart- en vaatziekten (atherosclerose, trombose), neuraalbuisdefecten, osteoporose, cognitieve achteruitgang en dementie.(9,10,11) Bovendien ontstaat een secundair foliumzuurgebrek (gebrek aan FH4, ophoping van 5-methyl-FH4). Deze interactie tussen foliumzuur en vitamine B12 is verantwoordelijk voor de megaloblastaire anemie die wordt gezien bij beide vitaminedeficiënties.(1) Foliumzuur verlaagt het homocysteïnegehalte met gemiddeld 25%. Een extra dosis vitamine B12 (0,5 mg per dag) zorgt voor een extra daling van 7%. Vitamine B6 speelt eveneens een rol, zij het in iets mindere mate.(51)  Aangezien vitamine A toxisch kan zijn voor de ongeboren vrucht is het belangrijk dat er niet te veel vitamine A wordt ingenomen.(11) Echter is vitamine A wel essentieel voor de ontwikkeling van de foetus. Een veilig alternatief voor vitamine A is bètacaroteen; bètacaroteen wordt in het lichaam naar behoefte omgezet in vitamine A. Het lichaam zal nooit meer bètacaroteen omzetten dan dat het nodig heeft zodat dit nooit zal leiden tot een te hoog vitamine A-niveau.

Naast een goede zwangerschapsmultivitamine is het vetzuur DHA (docosahexaeenzuur) belangrijk ter bevordering van de ontwikkeling van (de hersenen van) de baby.(17)

Referenties

1. S. Gupta, J. Banerjee et al. The role of oxidative stress in spontaneous abortion and recurrent pregnancy loss: A systematic review. Article in Obstetrical and Gynaecological Survey · May 2007. Impact Factor: 1.86 · DOI: 10.1097/01.ogx.0000261644.89300.df · Source: PubMed

2. G. M. Buck Louis, K. J. Sapra, et al. Lifestyle and pregnancy loss in a contemporary cohort of women recruited before conception: The LIFE Study. Article (PDF Available) in Fertility and sterility · March 2016 with 66 Reads Impact Factor: 4.59 · DOI: 10.1016/j.fertnstert.2016.03.009

3. Rumbold A, Middleton P, Crowther CA. Vitamin supplementation for preventing miscarriage. Cochrane Database of Systematic Reviews 2005, Issue 2. Art. No.: CD004073. DOI: 10.1002/14651858.CD004073.pub2.

4. Reem Hasan, Andrew F. Olshan, et al. Self-reported Vitamin Supplementation in Early Pregnancy and Risk of Miscarriage. Vol. 169, No. 11 DOI: 10.1093/aje/kwp050. Advance Access publication April 16, 2009

5. J.G. Ray, C.A. Laskin. Folic Acid and Homocyst(e)ine Metabolic Defects and the Risk of Placental Abruption, Pre-eclampsia and Spontaneous Pregnancy Loss: A Systematic ReviewFolic Acid and Homocyst(e)ine Metabolic Defects and the Risk of Placental Abruption, Pre-eclampsia and Spontaneous Pregnancy Loss: A Systematic Review.Accepted 1 April 1999, Available online 26 March 2002Accepted 1 April 1999, Available online 26 March 2002. doi:10.1053/plac.1999.0417doi:10.1053/plac.1999.0417.

6. A. P. Patel, C. Chakrabarti, et al. Effect of Homocysteine, Vitamin b12, Folic acid during pregnancy. NHL Journal of Medical Sciences/Juli 2012/Vol. 1/Issue 1.

7. R.H. Fletcher, K.M. Fairfield. Vitamins for Chronic Disease Prevention in Adults:  . Clinical Applications. JAMA. 2002;287(23):3127-3129. doi:10.1001/jama.287.23.3127.

8. Werder SF. Cobalamin deficiency, hyperhomocysteinemia, and dementia. Neuropsychiatr Dis Treat. 2010;6:159-95

9. Selhub J. Public health significance of elevated homocysteine. Food Nutr Bull. 2008;29(2 Suppl):S116-25.

10. Hooshmand B et al. Plasma homocysteine, Alzheimer and cerebrovascular pathology: a population-based autopsy study. Brain. 2013;136(9):2707-16.  Werder SF. Cobalamin deficiency, hyperhomocysteinemia, and dementia. Neuropsychiatr Dis Treat. 2010;6:159-95.

11. EFSA, European Food Safety Authority 2006. TOLERABLE UPPER INTAKE LEVELS FOR VITAMINS AND MINERALS. Scientific Committee on Food. February 2006. ISBN: 92-9199-014-0.

12. Wilcken B et al. Geographical and ethnic variation of the 677C>T allele of 5,10 methylenetetrahydrofolate reductase (MTHFR): findings from over 7000 newborns from 16 areas world wide. J Med Genet. 2003;40(8):619-25.

13. G.M. Shaw, R. Rozen, et al. Maternal Vitamin Use, Genetic Variation of Infant Methylenetetrahydrofolate Reducatase, and Risk for spina Bifida. Am. J. Epidemiol. (1998) 148 (1): 30-37.

14. Prinz-Langenohl R et al. [6S]-5-methyltetrahydrofolate increases plasma folate more effectively than folic acid in women with the homozygous or wild-type 677C-->T polymorphism of methylenetetrahydrofolate reductase. Br J Pharmacol. 2009;158(8):2014- 21.

15. WHO. Guideline: Daily iron and folic acid supplementation in pregnant women. Geneva, World Health Organization, 2012.

16. L.B. Andersen, J.S. Jorgenson, et al. Vitamin D insufficiency is associated with increased risk of first-trimester miscarriage in the Odense Child Cohort. First published July 15, 2015, doi: 10.3945/​ajcn.114.103655 .  Am J Clin Nutr September 2015. vol. 102  no. 3  633-638.

17. Lauritzen Lj, Brambilla P, et al. DHA Effects in Brain Development and Function. Nutrients. 2016 Jan 4;8(1). pii: E6. doi: 10.3390/nu8010006.

18. D Nicoletti, L Droppa Appel, et al. Maternal smoking during pregnancy and birth defects in children: a systematic review with meta-analysis. Cad. Saúde Pública vol.30 no.12 Rio de Janeiro Dec. 2014.

19. B.L. Pineles, E. Park et al. Systematic Review and Meta-Analysis of Miscarriage and Maternal Exposure to Tobacco Smoke During Pregnancy. Am. J. Epidemiol. (2014) 179 (7): 807-823. doi: 10.1093/aje/kwt334 First published online: February 10, 2014

20. J. Patra, R. Bakker, et al. Dose–response relationship between alcohol consumption before and during pregnancy and the risks of low birthweight, preterm birth and small for gestational age (SGA)—a systematic review and meta-analyses. 6 July 2011. DOI: 10.1111/j.1471-0528.2011.03050.x.