Berberine

Berberine(hydro)chloride, een felgele, bittere benzylisoquinoline alkaloïd, komt voor in de wortel(stok) en bast van medicinale planten van onder meer het plantengeslacht Berberis (B. vulgaris, B. aristata, B. croatica, B. aquifolium. B. sibirica), Coptis (C. chinensis, C. japonica), Sanguinaria (S. canadensis), Hydrastis (H. canadensis), Xanthorhiza (X. simplicissima), Phellodendron (P. chinense, P. amurense), Chelidonium (C. majus), Argemone (A. mexicana) en Thalictrum (T. flavum).

• Preventie en (aanvullende) behandeling van (maagdarm)infecties (bacteriën, virussen, schimmels, parasieten)
• Infectieuze diarree
• Lekkende darm, intestinale dysbiose
• PDS-D (prikkelbare darmsyndroom met overwegend diarree)
• Inflammatoire darmziekten
• Gastritis, ulcus pepticum
• Refluxoesofagitis
• Preventie verklevingen na buikchirurgie
• Preventie darmontsteking (enteritis) en longbeschadiging door bestraling
• Ondersteuning en regulatie immuunsysteem bij (chronische) ontstekingsziekten, allergieën en auto-immuunziekten
• Dislipidemie (hypercholesterolemie, hypertriglyceridemie)
• Overgewicht/obesitas
• Metabool syndroom
• Diabetes(complicaties)
• Polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS)
• Hart- en vaatziekten (atherosclerose, hypertensie, hartritmestoornis, ischemische hartziekte, hartfalen, abdominale aorta-aneurysma)
• Leveraandoeningen (niet-alcoholische leververvetting, fibrose, cirrose)
• Mondaften
• Trombocytopenie
• Preventie (recidivering) colorectale adenomen
• Familiaire adenomateuze polyposis (FAP)
• Mogelijke ondersteuning bij kanker, neurodegeneratieve ziekten, stemmingsstoornissen (depressie, angst), post-traumatische stressstoornis (PTSS), schizofrenie en psychose
• Post-covid

• Zwangerschap en het geven van borstvoeding
• Lage bloeddruk

Algemene adviesdosis: 500-2000 mg/dag
Dislipidemie: 500-1500 mg/dag
Metabool syndroom: 1000-1500 mg/dag
Diabetes(complicaties): 1000-2000 mg/dag of 20 mg/kg/dag
PDS-D: 500 mg/dag
Preventie bestralingsenteritis: 1000 mg/dag
Preventie longschade door bestraling: 20 mg/kg/dag
Leveraandoeningen: 500-1500 mg/dag
Hartritmestoornis: 1000-2000 mg/dag
Hartfalen: 1000-2000 mg/dag
PCOS: 1500 mg/dag

Berberine wordt bij voorkeur verdeeld over de dag bij de maaltijd ingenomen.

• Berberine heeft onder meer bloedglucoseverlagende, lipidenverlagende, plaatjesaggregatie-remmende en bloeddrukverlagende effecten. Mensen die antidiabetica, cholesterolverlagers, antistollingsmedicatie, bloedplaatjesaggregatieremmers of antihypertensiva gebruiken, dienen hiermee rekening te houden.
• In een humane pilotstudie zorgde berberine (driemaal daags 300 mg) voor significante verlaging van de activiteit van de cytochroom P450 enzymen CYP2D6, CYP2C9 en CYP3A4. Dit effect is waarschijnlijk dosisafhankelijk. Dit impliceert dat de bloedspiegel (en biologische beschikbaarheid) van medicijnen, die door CYP2D6, CYP2C9 en/of CYP3A4 worden omgezet, (sterk) kan stijgen bij gelijktijdig gebruik van berberine. Aangezien veel medicijnen door CYP3A4 worden afgebroken, is het belangrijk op mogelijke interacties bedacht te zijn. Wees terughoudend met berberinesuppletie of overleg of de dosis van het medicijn aangepast mag worden.
• De plasmaspiegel van ciclosporine (mede bepaald door de activiteit van de effluxpomp P-glycoproteïne en CYP3A4) stijgt significant bij gelijktijdig gebruik van berberine (driemaal daags 200 mg). Dit is in verschillende humane studies aangetoond. Het is mogelijk berberine te blijven gebruiken als de dosis ciclosporine wordt aangepast.
• Berberine verhoogt mogelijk de bloedspiegel van digoxine en metformine (dierstudies).
• Gebruik berberine liever niet in combinatie met macroliden (zoals erytromycine, claritromycine en azitromycine) vanwege mogelijke versterking van cardiotoxiciteit.
• Berberine in combinatie met statines verhoogt de kans op (ernstige) cardiotoxiciteit. Voor zover bekend is het wel veilig om berberine te combineren met rode gist rijst.
• Berberine beschermt tegen toxiciteit van onder meer cisplatine, cyclofosfamide, doxorubicine, paclitaxel, bleomycine, methotrexaat en paracetamol (dierstudies).
• Berberine gaat mogelijk ijzerstapeling en ijzergeïnduceerde beschadiging van lever en nieren tegen, mede door ijzerchelatie en verlaging van oxidatieve stress (dierstudie).
• Berberine beschermt mogelijk tegen loodgeïnduceerde oxidatieve stress en lever- en niertoxiciteit (dierstudies).
• Preklinisch onderzoek suggereert dat berberine antidepressieve activiteit heeft, mede door remming van het enzym monoamine oxidase. Of berberine in normale doseringen de werking van MAO-remmers kan versterken, is onbekend.
• Berberine beschermt tegen ethanolgeïnduceerde maagzweren (dierstudie).

Berberine heeft een lage toxiciteit in de aanbevolen dosering (200-2000 mg/dag) en mag langdurig worden gebruikt. Met name bij de hogere doseringen hebben sommige mensen last van (milde) maagdarmklachten (zoals constipatie, diarree, opgeblazen gevoel, winderigheid), vergelijkbaar met placebo. Meestal verdwijnen deze klachten binnen 4 weken, soms is het nodig de dosis te verlagen tot maximaal 500 mg/dag. Maagdarmklachten treden minder vaak op als berberine na de maaltijd wordt ingenomen. Berberine is veilig voor mensen met een chronische leverziekte. Berberine kan in de meeste gevallen goed gecombineerd worden met reguliere medicijnen; aanpassing van de dosis van het medicijn kan echter nodig zijn (zie interacties).

1. Imanshahidi M et al. Berberine and barberry (Berberis vulgaris): A clinical review. Phytother Res. 2019;33(3):504-523.
2. Neag MA et al. Berberine: botanical occurrence, traditional uses, extraction methods, and relevance in cardiovascular, metabolic, hepatic, and renal disorders. Front Pharmacol. 2018;9:557.
3. Dhamgaye S et al. Molecular mechanisms of action of herbal antifungal alkaloid berberine, in Candida albicans. PLoS ONE 2014;9(8):e104554.
4. Jiang X et al. Berberine combined with triple therapy versus triple therapy for Helicobacter pylori eradication: a meta-analysis of randomized controlled trials. Evid Based Complement Alternat Med. 2018;2018:8716910.
5. Hawrelak J. Giardiasis: pathophysiology and management. Altern Med Rev. 2003;8(2):129-42.
6. Feng X et al. Berberine in cardiovascular and metabolic diseases: from mechanisms to therapeutics. Theranostics. 2019;9(7):1923-1951.
7. DiNicolantonio JJ et al. Astaxanthin plus berberine: a nutraceutical strategy for replicating the benefits of a metformin/fibrate regimen in metabolic syndrome. Open Heart. 2019;6:e000977.
8. Zheng H et al. Antimicrobial natural product berberine is efficacious for the treatment of atrial fibrillation. Biomed Res Int. 2017;2017:3146791.
9. Zeng XH et al. Efficacy and safety of berberine for congestive heart failure secondary to ischemic or idiopathic dilated cardiomyopathy. Am J Cardiol 2003;92(2):173-176.
10. Liu DQ et al. Berberine protects against ischemia-reperfusion injury: A review of evidence from animal models and clinical studies. Pharmacol Res. 2019;148:104385.
11. Cicero AFG et al. Lipid lowering nutraceuticals in clinical practice: position paper from an International Lipid Expert Panel. Arch Med Sci. 2017;13(5):965-1005.
12. Koppen LM et al. Efficacy of berberine alone and in combination for the treatment of hyperlipidemia: a systematic review. J Evid Based Complementary Altern Med. 2017;22(4):956-968.
13. Zhu X et al. The potential mechanisms of berberine in the treatment of nonalcoholic fatty liver disease. Molecules. 2016;21(10).
14. Li N et al. Berberine attenuates pro-inflammatory cytokine-induced tight junction disruption in an in vitro model of intestinal epithelial cell. Eur J Pharm Sci. 2010;40:1-8.
15. Habtemariam S. Berberine and inflammatory bowel disease: a concise review. Pharmacol Res. 2016;113(A):592-599.
16. Chen C et al. A randomized clinical trial of berberine hydrochloride in patients with diarrhea-predominant irritable bowel syndrome. Phytother Res. 2015;29(11):1822-7.
17. Fan D et al. Combating neurodegenerative diseases with the plant alkaloid berberine: molecular mechanisms and therapeutic potential. Curr Neuropharmacol. 2019;17(6):563-579.
18. Zou K et al. Advances in the study of berberine and its derivatives: a focus on anti-inflammatory and anti-tumor effects in the digestive system. Acta Pharmacol Sin. 2017;38(2):157-167.
19. An Y et al. The use of berberine for women with polycystic ovary syndrome undergoing IVF treatment. Clin Endocrinol (Oxf). 2014;80(3):425-31.
20. Li G et al. Berberine inhibits acute radiation intestinal syndrome in human with abdomen radiotherapy. Med Oncol. 2010;27:919-925.
21. Rauf A et al. Berberine as a potential anticancer agent: a comprehensive review. Molecules. 2021;26(23):7368.
22. Xu J et al. Anticancer effect of berberine based on experimental animal models of various cancers: a systematic review and meta-analysis. BMC Cancer. 2019;19:589.
23. Zhang J et al. Berberine potently attenuates intestinal polyps growth in ApcMin mice and familial adenomatous polyposis patients through inhibition of Wnt signalling. J Cell Mol Med. 2013;17(11):1484-93.
24. Ye Y et al. Efficacy and safety of berberine alone for several metabolic disorders: a systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Front Pharmacol. 2021;12:653887.
25. Guo J et al. The effect of berberine on metabolic profiles in type 2 diabetic patients: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Oxid Med Cell Longev. 2021;2021:2074610.
26. Shabani E et al. Berberine ameliorates testosterone-induced benign prostate hyperplasia in rats. BMC Complement Med Ther. 2021;21(1):301.
27. Mohammadian Haftcheshmeh S et al. Berberine as a promising natural compound for the treatment of periodontal disease: a focus on anti-inflammatory properties. J Cell Mol Med. 2021;25(24):11333-11337.
28. Rui R et al. Effects of berberine on atherosclerosis. Front Pharmacol. 2021;12:764175.