Alfaliponzuur

Ons lichaam maakt zelf kleine hoeveelheden R-alfaliponzuur, maar de productie ervan neemt af naarmate we ouder worden. Daarnaast wordt de R-vorm van alfaliponzuur in kleine hoeveelheden in voeding aangetroffen, bijvoorbeeld in lever, spinazie en broccoli. In voeding is alfaliponzuur altijd gebonden aan eiwit (specifiek aan het aminozuur lysine). Voor het opgenomen kan worden zal alfaliponzuur eerst losgekoppeld moeten worden van lysine.

In supplementen komt alfaliponzuur voor in zijn vrije vorm (als een mengsel van de R/S-vorm of als pure R-vorm). Supplementen bevatten ongeveer 1000 keer zoveel alfaliponzuur dan bovengenoemde voedingsmiddelen, en kunnen zinvol zijn in situaties waar er een verhoogde behoefte bestaat.

Er zijn twee vormen van alfaliponzuur, namelijk R-alfaliponzuur (de natuurlijke, lichaamseigen vorm) en S-alfaliponzuur (de synthetische variant). De meeste producten op de markt zijn een mengvorm van deze twee. De gezondheidsbevorderende effecten worden echter vrijwel uitsluitend toegeschreven aan R-alfaliponzuur, vandaar dat een supplement dat volledig uit de natuurlijke vorm bestaat de voorkeur geniet. Daarnaast is de biologische beschikbaarheid van de natuurlijke vorm beter en kan er daarom volstaan worden met een lagere dosering.

Het probleem met R-alfaliponzuur is echter dat deze stof vrij instabiel en temperatuurgevoelig is. Daarom is R-alfaliponzuur in de vorm van natrium-R-lipoaat (de natuurlijke en gestabiliseerde vorm van alfaliponzuur) aan te bevelen. Natrium-R-lipoaat kent deze problemen niet en is daarmee de beste en meest werkzame vorm om in een supplement te gebruiken.

• Veroudering
• Diabetes type 1 en type 2, zwangerschapsdiabetes
• Preventie diabetescomplicaties (neuropathie, retinopathie, nefropathie, cardiomyopathie, droge ogen, depressie)
• Metabool syndroom
• Overgewicht, obesitas (bevordert afvallen, ook bij kinderen en adolescenten)
• Dyslipidemie
• Leverziekten, leverfibrose
• Oogaandoeningen (cataract, glaucoom, netvliesbeschadiging)
• Preventie lawaaidoofheid
• Burning mouth syndroom
• Migraine
• Idiopathische pijn (pijn zonder bekende oorzaak)
• Ischias
• Interstitiële cystitis (blaaspijnsyndroom)
• Primaire dysmenorroe (menstruatiepijn)
• Endometriose
• PCOS (polycysteus-ovariumsyndroom)
• Zwangerschap (preventie spontane abortus, zwangerschapsdiabetes en vroeggeboorte)
• Verminderde vruchtbaarheid, onvruchtbaarheid
• Bescherming tegen straling
• Wonden
• Spierherstel na intensief sporten
• Carpaletunnelsyndroom
• Ruggenmergletsel, hersentrauma
• Claudicatio intermittens (etalagebenen)
• Neurodegeneratieve ziekten (Alzheimer, Parkinson, amyotrofische lateraalsclerose, multiple sclerose)
• Zware metalen belasting (o.m. cadmium, lood, kwik, koper, ijzer)
• Virale infecties (waaronder herpes, hepatitis C, influenza, SARS-CoV-2)
• Sikkelcelziekte, bèta-thalassemie
• Allergieën, waaronder allergische rinitis (hooikoorts)
• Kanker
• Orthostatische hypotensie
• Aambeien
• Oxidatieve stress, preventie ischemie-reperfusieschade

• Algemene adviesdosering: 100-300 mg/dag
• Overgewicht/obesitas: 300-1200 mg/dag
• Diabetes: 400-800 mg/dag
• Diabetische neuropathie: 600-1800 mg/dag
• Niet-alcoholische en alcoholische leverziekte: 300 mg/dag
• Glaucoom: 150 mg/dag
• Burning mouth syndroom: 200-600 mg/dag
• Idiopathische pijn: 400-800 mg/dag
• Etalagebenen: 600 mg/dag
• Zwangerschap: 100-600 mg/dag

Deze doseringen gelden voor de mengvorm (R/S-vorm) van alfaliponzuur; van de lichaamseigen R-alfaliponzuur (als natrium-R-lipoaat) kan volstaan worden met de helft of een derde van de genoemde dosering.

• Suppletie met alfaliponzuur is ongunstig bij een thiaminedeficiëntie; zorg dat de vitamine B1-status in orde is alvorens alfaliponzuur te gaan gebruiken.
• Alfaliponzuur verlaagt mogelijk de intestinale en cellulaire opname van biotine. Inname van extra biotine kan gewenst zijn (bij voorkeur op een ander tijdstip van de dag vanwege competitie in opname).
• Alfaliponzuur kan de werking van bloedglucoseverlagende middelen versterken. Diabetici dienen hiermee rekening te houden.    
• De combinatie van alfaliponzuur en PEA (palmitoylethanolamide) is mogelijk gunstig bij ernstige COVID-19 (preklinisch onderzoek).
• Suppletie met alfaliponzuur en alprostadil helpt beter bij diabetische nefropathie dan alprostadil alleen (humane studie). Hetzelfde geldt voor de combinatie van alfaliponzuur en valsartan (humane studies).
• Alfaliponzuur kan de schildklierhormoonspiegel veranderen. Mensen met schildklierziekten dienen hiermee rekening te houden.    
• Cardiotoxiciteit van doxorubicine en adriamycine wordt tegengegaan door alfaliponzuur.   
• Alfaliponzuur kan de effectiviteit van gewichtsverlagende medicatie en afvaldiëten verhogen.
• Alfaliponzuur kan gewichtstoename door antipsychotica tegengaan (humane studie).
• Alfaliponzuur remt longfibrose, geïnduceerd door busulfan, siliciumdioxide (silica) en amiodaron (dierstudies).
• Alfaliponzuur beschermt tegen oxidatieve stressgeïnduceerde nierschade (dierstudie).
• Alfaliponzuur beschermt tegen bisfenol A-geïnduceerde cognitieve schade aan hersenen in ontwikkeling (dierstudie).
• Bij diabetische neuropathie kan alfaliponzuur goed worden gecombineerd met onder meer baicaline, acetyl-L-carnitine, vitamine B12 en SOD (humane studies).
• Alfaliponzuur versterkt de ontstekingsremmende werking van een NSAID (niet-steroïde ontstekingsremmer) waardoor een lagere dosis NSAID volstaat en de kans op bijwerkingen door NSAID-gebruik daalt (dierstudie).
• Alfaliponzuur beschermt tegen leverbeschadiging door valproïnezuur (dierstudie).
• De combinatie van alfaliponzuur, myo-inositol en foliumzuur kan de slagingskans van ivf (in-vitrofertilisatie) vergroten bij vrouwen met overgewicht of obesitas (humane studie) zonder PCOS.
• De combinatie van alfaliponzuur en myo-inositol bevordert een regelmatige menstruatiecyclus bij PCOS (humane studie).
• Preventief gebruik van alfaliponzuur beschermt tegen beschadiging van de speekselklieren door radioactief jodium (dierstudie).
• De combinatie van alfaliponzuur en vitamine E gaat mitochondriale dysfunctie door atorvastatine tegen (dierstudie).

Uit humane studies met alfa-liponzuur zijn geen negatieve bijwerkingen naar voren gekomen. Zelfs bij een dosering van 1800 mg per dag traden geen noemenswaardige bijwerkingen op; heel zelden is er sprake van misselijkheid, braken en duizeligheid. Als veilige dagelijkse dosering (NOAEL: no-observed-adverse-effect-level) voor alfa-liponzuur wordt 60 mg/kg lichaamsgewicht per dag aangehouden. De LD50 (de dosering waarbij 50% van de proefdieren doodgaat) ligt ongeveer bij 400-500 mg/kg lichaamsgewicht. Voor een volwassen mens zou dit neerkomen op ongeveer 30-40 gram per dag! Inmiddels is aangetoond dat alfaliponzuur (100-600 mg/dag) veilig is tijdens de zwangerschap. Bij suppletie met alfaliponzuur dient de vitamine B1-voorziening voldoende te zijn. Dieronderzoek suggereert dat een hoge dosis alfaliponzuur toxisch kan zijn bij een thiaminetekort.

1. Salehi B et al. Insights on the use of alpha-lipoic acid for therapeutic purposes. Biomolecules. 2019;9(8):356.
2. Vajdi M et al. An updated systematic review and dose-response meta-analysis of the randomized controlled trials on the effects of alpha-lipoic acid supplementation on inflammatory biomarkers. Int J Vitam Nutr Res. 2021 Apr 8:1-14.
3. Ding Y et al. Effects of lipoic acid on ischemia-reperfusion injury. Oxid Med Cell Longev. 2021;2021:5093216.
4. Du G et al. Lipoic acid rejuvenates aged intestinal stem cells by preventing age-associated endosome reduction. EMBO Rep. 2020;21(8):e49583.
5. Mahmoudinezhad M et al. Alpha lipoic acid supplementation affects serum lipids in a dose and duration-dependent manner in different health status. Int J Vitam Nutr Res. 2021 Oct 4.
6. Dragomanova S et al. Therapeutic potential of alpha-lipoic acid in viral infections, including COVID-19. Antioxidants (Basel). 2021;10(8):1294.
7. Uberti F et al. A combination of alpha-lipoic acid (ALA) and palmitoylethanolamide (PEA) blocks endotoxin-induced oxidative stress and cytokine storm: a possible intervention for COVID-19. J Diet Suppl. 2021 Aug 18:1-23.
8. Farhat D et al. Lipoic acid a multi-level molecular inhibitor of tumorigenesis. Biochim Biophys Acta Rev Cancer. 2020;1873(1):188317.
9. Moon HS. Chemopreventive effects of alpha lipoic acid on obesity-related cancers. Ann Nutr Metab. 2016;68(2):137-44.
10. Vajdi M et al. Alpha-lipoic acid supplementation significantly reduces the risk of obesity in an updated systematic review and dose response meta-analysis of randomised placebo-controlled clinical trials. Int J Clin Pract. 2020;74(6):e13493.
11. Gomes MB et al. Alpha-lipoic acid as a pleiotropic compound with potential therapeutic use in diabetes and other chronic diseases. Diabetol Metab Syndr. 2014;6(1):80.
12. Karalis DT et al. The effect of alpha-lipoic acid on diabetic peripheral neuropathy and the upcoming depressive disorders of type II diabetics. Cureus. 2021;13(1):e12773.
13. Esposito C et al. Safety and efficacy of alpha-lipoic acid oral supplementation in the reduction of pain with unknown etiology: A monocentric, randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Biomed Pharmacother. 2021;144:112308.
14. Petca A et al. Benefits of alpha-lipoic acid in high-risk pregnancies (review). Exp Ther Med. 2021;22(5):1232.
15. Parente E et al. Safety of oral alpha-lipoic acid treatment in pregnant women: a retrospective observational study. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2017;21(18):4219-4227.
16. Di Tucci C et al. Alpha lipoic acid in obstetrics and gynecology. Gynecol Endocrinol. 2018;34(9):729-733.
17. Di Nicuolo F et al. Alpha-lipoic acid plays a role in endometriosis: new evidence on inflammasome-mediated interleukin production, cellular adhesion and invasion. Molecules. 2021;26(2):288.
18. Di Tucci C et al. The role of alpha lipoic acid in female and male infertility: a systematic review. Gynecol Endocrinol. 2021;37(6):497-505.
19. Abdelrahman KA et al. Alpha lipoic acid with pulsed radiofrequency in treatment of chronic lumbosacral radicular pain: a prospective, randomized study. Medicine (Baltimore). 2021;100(24):e26344.
20. Isenmann E et al. The effects of alpha lipoic acid on muscle strength recovery after a single and a short-term chronic supplementation - a study in healthy well-trained individuals after intensive resistance and endurance training. J Int Soc Sports Nutr. 2020 Dec 1;17(1):61.
21. Cao X et al. The effects of alprostadil combined with alpha-lipoic acid in the treatment of senile diabetic nephropathy. Am J Transl Res. 2021;13(9):10823-10829.
22. Sun F et al. Effects of valsartan combined with alpha-lipoic acid on renal function in patients with diabetic nephropathy: a systematic review and meta-analysis. BMC Endocr Disord. 2021;21(1):178.
23. Kaur D et al. Decrypting the potential role of α-lipoic acid in Alzheimer’s disease. Life Sci. 2021;284:119899.
24. Li YH et al. Lipoic acid protects dopaminergic neurons in LPS-induced Parkinson's disease model. Metab Brain Dis. 2015;30(5):1217-26.
25. Sharifi-Zahabi E et al. Effects of alpha lipoic acid on iron overload, lipid profile and oxidative stress indices in beta-thalassemia major patients: A cross-over randomised controlled clinical trial. Int J Clin Pract. 2021;75(6):e14062.
26. Keith D et al. Lipoic acid entrains the hepatic circadian clock and lipid metabolic proteins that have been desynchronized with advanced age. Biochem Biophys Res Commun. 2014;450(1):324-9.
27. López-D'alessandro E et al. Combination of alpha lipoic acid and gabapentin, its efficacy in the treatment of burning mouth syndrome: a randomized, double-blind, placebo controlled trial. Med Oral Patol Oral Cir Bucal. 2011;16(5):e635-40.
28. Skibska B et al. The protective effect of lipoic acid on selected cardiovascular diseases caused by age-related oxidative stress. Oxid Med Cell Longev. 2015;2015:313021.
29. Passiatore M et al. The use of alfa-lipoic acid-R (ALA-R) in patients with mild-moderate carpal tunnel syndrome: a randomised controlled open label prospective study. Malays Orthop J. 2020;14(1):1-6.
30. Sayın M et al. The dose-dependent neuroprotective effect of alpha-lipoic acid in experimental spinal cord injury. Neurol Neurochir Pol. 2013;47(4):345-51.
31. Chang M et al. Alpha-lipoic acid attenuates silica-induced pulmonary fibrosis by improving mitochondrial function via AMPK/PGC1alpha pathway activation in C57BL/6J mice. Toxicol Lett. 2021;350:121-132.
32. Tang C et al. Effects of baicalin capsules combined with alpha-lipoic acid on nerve conduction velocity, oxidative stress and inflammatory injury in patients with diabetic peripheral neuropathy. Am J Transl Res. 2021;13(4):2774-2783.
33. Sheikholeslami S et al. The radioprotective effects of alpha-lipoic acid on radiotherapy-induced toxicities: a systematic review. Int Immunopharmacol. 2021;96:107741.
34. Derosa G et al. Safety and efficacy of alpha lipoic acid during 4 years of observation: a retrospective, clinical trial in healthy subjects in primary prevention. Drug Des Devel Ther. 2020;14:5367-5374.
35. Canosa S et al. Effect of a combination of myo-inositol, alpha-lipoic acid, and folic acid on oocyte morphology and embryo morphokinetics in non-PCOS overweight/obese patients undergoing IVF: a pilot, prospective, randomized study. J Clin Med. 2020;9(9):2949.
36. Didangelos T et al. Efficacy and safety of the combination of superoxide dismutase, alpha lipoic acid, vitamin B12, and carnitine for 12 months in patients with diabetic neuropathy. Nutrients. 2020;12(11):3254.
37. Fogacci F et al. Safety evaluation of alpha-lipoic acid supplementation: a systematic review and meta-analysis of randomized placebo-controlled clinical studies. Antioxidants (Basel). 2020;9(10):1011.
38. Van Nguyen T et al. Anti-allergic rhinitis activity of alpha-lipoic acid via balancing Th17/Treg expression and enhancing Nrf2/HO-1 pathway signaling. Sci Rep. 2020;10(1):12528.
39. Fruzzetti F et al. Clinical and metabolic effects of alpha-lipoic acid associated with two different doses of myo-inositol in women with polycystic ovary syndrome. Int J Endocrinol. 2020;2020:2901393.
40. Murray GL et al. (r)Alpha lipoic acid is a safe, effective pharmacologic therapy of chronic orthostatic hypotension associated with low sympathetic tone. Int J Angiol. 2019;28(3):188-193.
41. Šabanović M et al. Alpha lipoic acid reduces symptoms and inflammation biomarkers in patients with chronic hemorrhoidal illness. Int J Vitam Nutr Res. 2018;88(5-6):281-290.
42. Yousefi M et al. Effect of alpha-lipoic acid at the combination with mefenamic acid in girls with primary dysmenorrhea: randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Gynecol Endocrinol. 2019;35(9):782-786.